101. urodziny Stanisława Hadyny

Gdyby wciąż był z nami, 25 września obchodziłby swoje 101 urodziny. Stanisław Hadyna, twórca Zespołu „Śląsk” był nie tylko kompozytorem i dyrygentem, ale także pisarzem.
Stanisław Hadyna urodził się wprawdzie na Zaolziu, lecz jego przodkowie pochodzili z Wisły. Ukończył Instytut Muzyczny im. Ignacego Paderewskiego w Cieszynie w klasie fortepianu Aleksandra Brachockiego. W latach 1938–1939 studiował psychologię i socjologię na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1942–1944 kontynuował studia konspiracyjnie, był także wykładowcą na tajnych kursach gimnazjalnych. Po wojnie podjął studia u Ludomira Różyckiego (kompozycja) i Artura Malawskiego (dyrygentura) w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnej Akademii Muzycznej) w Katowicach. W latach 1945–1947 pracował jako nauczyciel gimnazjum i kierownik wydziału kultury rady narodowej w Wiśle.
W 1952 zorganizował Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Śląsk”, którego był kierownikiem artystycznym, dyrygentem i reżyserem. Zmuszony w 1968 do ustąpienia ze stanowiska dyrektora naczelnego zespołu (formalnie pełnił w nim funkcję kierownika artystycznego do 1973), przeniósł się do Krakowa, gdzie w 1977 został kierownikiem muzycznym Teatru im. Juliusza Słowackiego. 1 marca 1990 ponownie objął kierownictwo zespołu „Śląsk” jako jego dyrektor artystyczny. Zespołem kierował aż do swojej śmierci, czyli do 1999 roku. Stanisław Hadyna był wybitnym kompozytorem, dyrygentem, muzykologiem a także pisarzem. O sukcesie „Śląska” zadecydowała ogromna pasja kreatora, jego autorytet oraz niezwykły talent pedagogiczny. Kompozycje i muzyczne opracowania motywów ludowych, stanowiące o oryginalnej „hadynowskiej” stylistyce, stały się trwałym elementem kultury narodowej, głęboko wpisanym w świadomość każdego Polaka. „Helokanie”, „Ondraszek”, „Karolinka”, „Starzyk”, „Szła dzieweczka”, „Od Siewierza”, „Hej tam w dolinie”, to zaledwie kilka utworów spośród ponad 250 powszechnie znanych pieśni Hadyny, które zyskały status pieśni domowych, bliskich, a zarazem na zewnątrz wyznaczających polskość. Na dokonania twórcze Stanisława Hadyny składa się długa lista dzieł cenionych i nagradzanych w kraju i poza jego granicami – począwszy od koncertów fortepianowych, kantat, poematów symfoniczno-baletowych, muzyki teatralnej i filmowej, poprzez pieśni chóralne i solowe dla Zespołu „Śląsk”, aż po dramaty, powieści, reportaże, eseje, słuchowiska radiowe i audycje telewizyjne. Po ponad 20 latach oddalenia od Zespołu – w roku 1990 Stanisław Hadyna powrócił do „Śląska”. W trudnych dla kultury warunkach gospodarki rynkowej zdołał przywrócić zespołowi jego niepowtarzalny charakter, ponownie przekonać odbiorców do swojej wizji twórczej, odrodzić kontakt z widownią na nowych zasadach. Wzbogacił promocyjną funkcję zespołu na świecie. Udział „Śląska” w berlińskim spotkaniu z kanclerzem Niemiec (1997), w ramach inauguracji Międzynarodowych Targów Turystyki, w Międzynarodowym Festiwalu Jeziora Bodeńskiego (1998), w Festiwalu Kultury Polskiej na Słowacji (1998), trasach koncertowych we Francji, Belgii, Niemczech (1995–1998) wyznaczają bardzo silny nurt prezentacji kultury polskiej w krajach jednoczącej się Europy. Znaczącą częścią dokonań Stanisława Hadyny jest także współdziałanie z Polonią na Zaolziu – Jego ziemi rodzinnej. Dowodem hołdu składanego artyście jest nadanie jego imienia szkole polskiej w Bystrzycy w okręgu Frydek-Mistek (1998). Stanisław Hadyna zmarł 1 stycznia 1999 roku. Spoczywa na cmentarzu „Na Groniczku” w Wiśle.
/PM/