77. rocznica akcji „Wisła” – hołd dla ofiar komunistycznego terroru

W sobotę, 21 września 2024 r., w Jaworznie odbyły się uroczystości upamiętniające 77. rocznicę akcji „Wisła”. Była to okazja do oddania hołdu wszystkim więźniom Centralnego Obozu Pracy, którzy zostali bezprawnie osadzeni i zamordowani w czasach komunistycznego reżimu. W intencji ofiar odprawiono Mszę Świętą w obrządku greckokatolickim, po której miały miejsce oficjalne obchody.

W wydarzeniach upamiętniających wzięli udział przedstawiciele władz lokalnych oraz instytucji państwowych. Obecni byli także przedstawiciele Związku Ukraińców w Polsce, dyplomaci, byli więźniowie oraz reprezentanci społeczności żydowskiej i niemieckiej. Wydarzenie miało charakter międzynarodowy i międzypokoleniowy, z udziałem młodzieży, co podkreśliło, że pamięć o ofiarach wciąż trwa i jest przekazywana kolejnym pokoleniom.

Centralny Obóz Pracy w Jaworznie funkcjonował w latach 1945-1956, a jego powstanie związane było z decyzją Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Obóz usytuowano na terenie dawnego niemieckiego podobozu KL Auschwitz – Neu Dachs. W różnych okresach jego funkcjonowania, więźniami byli nie tylko Polacy, ale także Ukraińcy, Łemkowie oraz inne grupy narodowe, posądzane o współpracę z Ukraińską Powstańczą Armią (UPA).

Na obszarze pomiędzy Osiedlem Stałym a Podłężem, w pobliskim lesie, znajduje się miejsce pochówku więźniów obozu. Miejsce to, choć ukryte, przypomina o ogromie cierpień ludzi niewinnie skazanych na śmierć. Na pomniku upamiętniającym ofiary widnieją słowa: „Zdało się oczom głupich, że pomarli, a oni trwają w pokoju”. Dodatkowo, na trzech tablicach w językach polskim, ukraińskim i niemieckim wyryto dedykację ofiarom represji, niezależnie od ich narodowości.

W 1998 roku odsłonięto pomnik poświęcony pamięci więźniów, w obecności prezydentów Polski i Ukrainy – Aleksandra Kwaśniewskiego i Leonida Kuczmy. Był to ważny gest pojednania i uznania wspólnego cierpienia narodów.

Obóz w Jaworznie, w różnych fazach swojego istnienia, funkcjonował także jako więzienie progresywne dla młodocianych przestępców. W wyniku działalności obozu, według danych z księgi zmarłych Centralnego Zarządu Zakładów Karnych, zginęło około 10 tysięcy osób w latach 1945-1949. Zwłoki ofiar początkowo grzebano na jaworznickim cmentarzu, jednak z czasem, z powodu przepełnienia miejskich nekropolii, zdecydowano się na masowe pochówki w pobliskich lasach.

Obchody 77. rocznicy akcji „Wisła” to nie tylko hołd dla tych, którzy zginęli w wyniku komunistycznych represji, ale także przestroga przed powtarzaniem podobnych błędów historii. Uczestnicy wydarzenia podkreślali, że pamięć o przeszłości jest fundamentem, na którym powinno opierać się dążenie do budowania społeczeństwa wolnego od nienawiści i podziałów.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. W portalu Dwa Kwadranse każdego dnia piszemy o najważniejszych wydarzeniach z regionu. Bądź na bieżąco! Obserwuj Dwa Kwadranse na Facebooku, Instagramie, platformie X oraz TikToku.