Cyfrowa „Ziemia Obiecana” w Banku Sztuki: Gdy Reymont spotyka przyszłość

Tomek Opublikowano 17/06/2025

Udostępnień

Nie scena teatralna, lecz monumentalna przestrzeń dawnego banku. Nie dziewiętnastowieczny przemysł, lecz cyfrowy świat XXI wieku. Tak prezentuje się nowa odsłona „Ziemi obiecanej” – spektaklu w reżyserii Mai Kleczewskiej, zrealizowanego przez Teatr Zagłębia. To jedno z najśmielszych przedsięwzięć artystycznych tego roku, które redefiniuje nie tylko klasykę literatury, ale i samą formułę teatru.

Premierowe przedstawienie miało miejsce w Banku Sztuki przy ul. Małachowskiego w Sosnowcu – miejscu, które kiedyś tętniło finansami, a dziś wypełnia je sztuka. Ta symboliczna zmiana przestrzeni idealnie koresponduje z przesłaniem spektaklu: transformacja jako zjawisko totalne – społeczne, ekonomiczne i egzystencjalne.

Nowa mitologia miasta

Kleczewska nie przenosi po prostu „Ziemi obiecanej” Reymonta na scenę. Ona ją dekonstruuje, przetwarza i osadza w futurystycznym kontekście świata zdominowanego przez algorytmy, dane i sztuczną inteligencję. Z pomocą dramaturga Tomasza Śpiewaka oraz wybitnych artystów wizualnych, tworzy alternatywną mitologię współczesnego miasta – miasta w permanentnej transformacji.

W centrum uwagi nie jest już tylko przemysłowy boom, ale raczej współczesna gorączka postępu: technologiczna, ekonomiczna i społeczna. Czy nowoczesność, podobnie jak niegdyś kapitalizm, przynosi wyzwolenie – czy raczej nowe formy zniewolenia?

Spektakl do przeżycia – nie tylko do oglądania

Wizualną siłą spektaklu jest scenografia Fabiena Lédé – francuskiego artysty znanego z pracy m.in. w Operze Narodowej w Lyonie i TR Warszawa. Lédé tworzy immersyjne, interaktywne przestrzenie balansujące między realnością a wirtualnością. W „Ziemi obiecanej” stawia widza w centrum – zmusza do współistnienia z obrazem, światłem i dźwiękiem, nie pozwalając na bierną obserwację.

Multimedialne projekcje z udziałem sztucznej inteligencji przygotował Krzysztof Garbaczewski – pionier nowoczesnego teatru cyfrowego i założyciel Dream Adoption Society. Dzięki niemu scena zyskuje dodatkowy, wirtualny wymiar – pełen awatarów, 3D i rozszerzonej rzeczywistości.

Moda jako diagnoza czasu

Kostiumy autorstwa Konrada Parola to nie tylko ozdoba – to manifest. Projektant, znany z wcześniejszych współprac z Kleczewską, stworzył stroje będące komentarzem do dzisiejszego kryzysu tożsamości i granic: między człowiekiem a jego cyfrowym wizerunkiem, między realnym a wykreowanym.

Z kolei warstwa graficzna – w tym plakat autorstwa Prince Negatif (Łukasz Błażejewski) – wykracza poza typowy marketing teatralny. To osobna opowieść wizualna: surowa, odważna, przekraczająca granice gatunków.

Od Łodzi do Sosnowca: uniwersalna historia transformacji

Choć Reymont pisał o Łodzi, Kleczewska opowiada o Sosnowcu – miejscu, które, podobnie jak Łódź, zostało zbudowane na marzeniu o dobrobycie i szybkim rozwoju. Dziś to marzenie ma nową postać: cyfrową, algorytmiczną, oderwaną od materii. Dawna bawełna została zastąpiona przez dane – a zysk nie zawsze oznacza wartość.

– To nie tylko adaptacja powieści. To artystyczna wypowiedź o współczesnym człowieku i społeczeństwie – o emocjonalnej i psychologicznej cenie transformacji, niezależnie od statusu społecznego – podkreśla Iwona Woźniak, dyrektorka Teatru Zagłębia.

Więcej niż teatr

„Ziemia obiecana” to nie spektakl – to doświadczenie. Zaprasza do refleksji, prowokuje emocje, zmusza do postawienia pytań: kim jesteśmy w świecie, który wymyka się naszej kontroli? I jaką przyszłość budujemy, ślepo wierząc w rozwój?

Projekt powstał dzięki współfinansowaniu w ramach Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021–2027 (Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji), co czyni go nie tylko artystyczną, ale i społeczną deklaracją.

Obsada realizatorska: