Patogeny stale adaptują się, aby przetrwać. Niektóre z nich powodują infekcje, na które rozwijają oporność na leki, nazywaną opornością antybiotykową (AMR). Jednym z takich przypadków jest gruźlica wielolekooporna. Na całym świecie poszukuje się skutecznych sposobów walki z tą odmianą gruźlicy. W Polsce pilotażowy program ambulatoryjnego leczenia gruźlicy lekoopornej prowadzony przez Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, we współpracy z WHO i Lekarzami bez Granic, wykazuje obiecujące wyniki.
W roku 2021 gruźlica była przyczyną zgonu dla 1,6 miliona ludzi na świecie, a ponad 10 milionów osób zachorowało. Z tego 500 tysięcy przypadków to trudne do leczenia gruźlica lekooporna. Lekarze bez Granic, jako globalna organizacja non-profit, posiadają ogromne doświadczenie w leczeniu gruźlicy i tylko w 2022 roku zapewnili leczenie dla ponad 17 000 nowych pacjentów, w tym 2300 z nich miało gruźlicę lekooporną.
Aktualnie w Polsce leczenie gruźlicy lekoodpornej odbywa się w szpitalach i trwa nawet do 24 miesięcy. Celem krajowego programu jest znalezienie skutecznych metod leczenia w warunkach ambulatoryjnych. Joanna Ladomirska, koordynatorka medyczna Lekarzy bez Granic w Polsce, podkreśla, że leczenie gruźlicy wielolekoopornej powinno skupiać się na pacjencie, umożliwiając mu leczenie w domu, przy wsparciu rozwiązań telemedycyny. Dzięki temu pacjenci mają możliwość pozostawania w swoim domowym środowisku, co poprawia ich kondycję psychiczną i fizyczną oraz zwiększa skuteczność leczenia.
WHO i Lekarze bez Granic rekomendują stosowanie stosunkowo krótkiej, całkowicie doustnej kuracji lekowej, w której wykorzystuje się bedakilinę. Wariant 6-miesięczny zawiera bedakilinę, linezolid, pretomanid i moksyfloksacynę. Natomiast wariant 9-miesięczny zawiera bedakilinę, linezolid, fluorochinolony (lewofloksacynę lub moksyfloksacynę) w połączeniu z cykloseryną i klofazyminą.
W ramach programu pilotażowego w Polsce leczono już łącznie 110 pacjentów z gruźlicą lekooporną, a obserwacje wykazują wysoką, sięgającą 89 procent, skuteczność leczenia ambulatoryjnego. W porównaniu, wcześniej stosowane terapie osiągały skuteczność nieco ponad 50 procent.
Dodatkowo, istnieje nadzieja na opracowanie nowych antybiotyków, które szybko zabiją lekooporne szczepy gruźlicy i całkowicie zatrzymają występowanie oporności. Naukowcy z University of Otago w Nowej Zelandii zidentyfikowali wiosną 2022 roku takie potencjalne antybiotyki, wykorzystując niezjadliwy szczep Mycobacterium tuberculosis, który nie może przetrwać poza laboratorium ani wywoływać choroby.
W miarę rozwoju badań i programów leczenia, istnieje nadzieja na skuteczną walkę z gruźlicą lekooporną, a ambulatoryjne leczenie może stać się bardziej dostępne i efektywne dla pacjentów.
TB
