Jaworzno walczy o dofinansowanie na rekultywację terenów po Zakładach Chemicznych Organika-Azot

Gmina Jaworzno złożyła wniosek o wsparcie finansowe na działania związane z neutralizacją i rekultywacją terenów zdegradowanych po Zakładach Chemicznych Organika-Azot. Tereny te, położone w Dolinie Potoku Wąwolnica, należą do szczególnie niebezpiecznych źródeł zanieczyszczeń przemysłowych, które stanowią zagrożenie zarówno dla środowiska lokalnego, jak i dla Bałtyku. Problem ten dotyczy także innych miast w Polsce, takich jak Bydgoszcz, Tarnowskie Góry, Zgierz czy Tomaszów Mazowiecki.

Od września 2023 roku odpowiedzialność za usunięcie tzw. „biologicznych bomb” spoczywa na gminach, zgodnie z nową specustawą dotyczącą wielkoobszarowych terenów zdegradowanych. Władze Jaworzna od dawna apelują, aby finansowanie tego typu działań pochodziło ze źródeł zewnętrznych, a nie z budżetów lokalnych, gdyż szkody powstały w wyniku działalności państwowych zakładów chemicznych.

– „Największym wyzwaniem dla samorządów jest to, aby środki na realizację ustawy nie obciążały lokalnych budżetów. Chociaż to Skarb Państwa powinien odpowiadać za skutki działalności zakładów Organika-Azot, to na nas spoczywa odpowiedzialność za naprawę szkód” – podkreśla Paweł Silbert, Prezydent Jaworzna. – „Koszty utrzymania infrastruktury po zakończeniu działań, takie jak oczyszczalnia, mogą wynosić nawet 2 miliony złotych rocznie, a gmina nie powinna ponosić takiego ciężaru.”

Specustawa daje możliwość pozyskiwania funduszy z takich źródeł jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Fundusz Spójności czy Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Niemniej jednak, jak zaznacza prezydent Silbert, wciąż brakuje rozwiązań dotyczących zwrotu podatku VAT, który gmina musiałaby pokryć z własnych środków. Wartość tego podatku sięga kilku milionów złotych.

W celu formalnego złożenia wniosku o dofinansowanie z Krajowego Planu Odbudowy, niezbędne było przyjęcie uchwały przez Radę Miejską oraz sporządzenie dokumentacji aplikacyjnej, którą opracował dr Wojciech Irmiński z firmy Geo-Logik.

Współpraca na rzecz rekultywacji

Jaworzno od lat podejmuje liczne działania w celu rozwiązania problemu zanieczyszczeń w Dolinie Potoku Wąwolnica. Władze miasta ściśle współpracują z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, a pięć miast dotkniętych problemem „ekologicznych bomb” przyczyniło się do powołania specjalnego zespołu ds. wielkoobszarowych terenów zdegradowanych.

Już w grudniu 2020 roku Jaworzno skierowało apel do ministerstwa o uwzględnienie kwestii odpadów po zakładach Organika-Azot w Krajowym Planie Odbudowy. Regularne działania na rzecz tej sprawy trwają od 2021 roku, kiedy ministerstwo zaczęło pracować nad odpowiednią ustawą. Prezydent Jaworzna podkreśla, że miasto aktywnie współpracuje z innymi gminami, które również borykają się z tym problemem, wnosząc uwagi do projektów legislacyjnych.

W ostatnich latach Jaworzno było również zaangażowane w międzynarodowe projekty badawcze, mające na celu neutralizację zanieczyszczeń przemysłowych. Gmina uczestniczyła m.in. w programach FOKS (2008–2012), AMIIGA (2016–2019) oraz LIFEPOPWAT (2020–2023), które wspierały działania badawcze i środowiskowe na terenach zdegradowanych.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. W portalu Dwa Kwadranse każdego dnia piszemy o najważniejszych wydarzeniach z regionu. Bądź na bieżąco! Obserwuj Dwa Kwadranse na Facebooku, Instagramie, platformie X oraz TikToku.

Fot. UM w Jaworznie