Tłusty Czwartek to wyjątkowy dzień w kalendarzu, który rozpoczyna ostatni tydzień karnawału. Jest to także ostatni czwartek przed Wielkim Postem, przypadający 52 dni przed Wielkanocą. W Polsce oraz w niektórych regionach Niemiec, zwłaszcza tych o tradycjach katolickich, jest okazją do ucztowania i objadania się, zanim nadejdą dni postu.
Ruchoma data święta
Data Tłustego Czwartku jest ruchoma, ponieważ zależy od terminu Wielkanocy. Może przypadać między 29 stycznia a 4 marca. Następny czwartek po Tłustym Czwartku to już początek Wielkiego Postu, czasu wstrzemięźliwości i przygotowań duchowych do Świąt Zmartwychwstania Pańskiego.
Pączki i faworki – królowie stołów
Tego dnia na polskich stołach królują pączki i faworki, zwane również chrustem lub chruścikami. Współczesne pączki to słodkie przysmaki z nadzieniem różanym, budyniowym czy czekoladowym, jednak dawniej ich smak był zupełnie inny. W staropolskiej tradycji pączki nadziewano słoniną, boczkiem lub mięsem, a do tego obficie zakrapiano wódką. Dopiero około XVI wieku w Polsce pojawił się zwyczaj przygotowywania słodkich pączków. Wówczas w środku ciasta chowano orzeszek lub migdał – ten, kto go znalazł, miał cieszyć się szczęściem i dostatkiem.
Staropolskie przysłowie i tradycje
Jedno z najsłynniejszych polskich przysłów związanych z Tłustym Czwartkiem brzmi: „Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła”. To powiedzenie doskonale oddaje ducha tego dnia, który od wieków jest okazją do wspólnego biesiadowania i celebrowania ostatnich chwil przed postem.
Historia sięgająca pogaństwa
Geneza Tłustego Czwartku sięga czasów pogańskich. W starożytności był to dzień, w którym świętowano odejście zimy i nadejście wiosny. Uczty opierały się na jedzeniu tłustych potraw, głównie mięsa, oraz piciu wina. Rzymianie obchodzili podobne święto, nazywane „tłustym dniem”, podczas którego pozwalano sobie na obfite jedzenie i picie.
Comber – małopolska tradycja
W Małopolsce Tłusty Czwartek miał nieco inną nazwę – „comber”. Według legendy nazwa pochodzi od nazwiska krakowskiego burmistrza Combra, który żył w XVII wieku i był znany z surowości wobec przekupek handlujących na rynku. Gdy zmarł w Tłusty Czwartek, kobiety postanowiły uczcić ten dzień hucznymi zabawami. Podczas combrowych obchodów przekupki zaczepiały przechodzących mężczyzn, zmuszając ich do tańca lub oddania części odzieży w ramach „zadośćuczynienia” za krzywdy wyrządzone przez Combra.
Tłusty Czwartek dziś
Dziś Tłusty Czwartek to przede wszystkim czas radości i wspólnego celebrowania. Polacy zjadają w tym dniu miliony pączków, a cukiernie przeżywają prawdziwe oblężenie. To święto, które łączy w sobie elementy religijne, historyczne i kulturowe, będąc jednocześnie okazją do spotkań z bliskimi i cieszenia się smakiem tradycyjnych przysmaków.
Fot. Domena publiczna
