W sercu Wrocławia, na zacumowanej barce edukacyjnej Odra Centrum, marszałkowie pięciu województw spotkali się, by głośno i wyraźnie upomnieć się o przyszłość jednej z najważniejszych rzek w Polsce. Ich przesłanie jest jednoznaczne: Odra potrzebuje pilnych i zdecydowanych działań, a państwo musi wesprzeć regiony w walce o czyste wody, zdrowy ekosystem i bezpieczną infrastrukturę.
Wspólny apel samorządowców
Podczas spotkania marszałkowie województw śląskiego, dolnośląskiego, opolskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego podpisali wspólny „Apel do Rządu RP”, domagając się zwiększenia nakładów na rozwój i modernizację infrastruktury wodno-kanalizacyjnej w dorzeczu Odry. Dokument ten to kulminacja wieloletniej współpracy międzyregionalnej, zainicjowanej w 2022 roku po katastrofie ekologicznej na Odrze.
W ramach tej inicjatywy powołano zespół ekspercki, który opracowuje program odbudowy zdegradowanego ekosystemu rzecznego. W kwietniu 2023 roku w Cigacicach podpisano tzw. Memorandum Odrzańskie, tworząc międzyregionalny sojusz na rzecz ratowania rzeki. Efektem tych działań są również konkretne inwestycje – tylko Województwo Śląskie przeznaczyło już ponad 470 tysięcy złotych na badania środowiskowe.
Odra – więcej niż rzeka
Joanna Bojczuk, Członek Zarządu Województwa Śląskiego, podkreśliła w swoim wystąpieniu, że Odra to nie tylko szlak wodny, ale przede wszystkim przestrzeń życia dla milionów mieszkańców. – To źródło wody, miejsce pracy, rekreacji i tożsamości wielu regionów. Dlatego musimy zadbać o systemy oczyszczania i retencji wód. Potrzeby w samym tylko województwie śląskim sięgają 3 miliardów złotych – zaznaczyła.
Przypomniała również o działaniach Śląskiego Centrum Wody, które prowadzi badania dokumentujące skalę problemów środowiskowych w regionie. To właśnie dane naukowe mają stanowić podstawę do skutecznego i racjonalnego planowania inwestycji.
Nauka mówi jednym głosem z samorządem
Podczas spotkania prof. Krzysztof Lejcuś z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu zaprezentował wyniki szeroko zakrojonych, interdyscyplinarnych badań Odry. Wspólnie z zespołami z innych uczelni naukowcy wykazali, że obecny stan infrastruktury wodno-ściekowej wymaga natychmiastowych inwestycji. Zagrożenia dla środowiska naturalnego, zdrowia publicznego i bezpieczeństwa mieszkańców nie mogą być dłużej ignorowane.
Konkrety zamiast deklaracji
Podpisany apel marszałków zawiera szereg szczegółowych postulatów. Samorządowcy domagają się m.in.:
- zwiększenia limitów wydatków budżetowych na lata 2026–2029,
- stworzenia listy kluczowych inwestycji dla Odry w drodze rozporządzenia,
- wykorzystania funduszy unijnych i krajowych na rozwój kanalizacji sanitarnej i deszczowej,
- wsparcia dla gmin, które nie są w stanie samodzielnie realizować projektów wodno-kanalizacyjnych,
- uproszczeń prawnych dla zadań retencyjnych realizowanych przez samorządy.
Dokument trafi nie tylko na biurko Prezesa Rady Ministrów, ale również do odpowiednich ministerstw, parlamentarzystów i instytucji odpowiedzialnych za gospodarkę wodną w Polsce.
Wspólny głos dla Odry
Marszałkowie apelują o natychmiastowe działania – nie tylko w imię ochrony środowiska, ale również dla bezpieczeństwa mieszkańców i przyszłości całego regionu dorzecza Odry. Spotkanie we Wrocławiu pokazało, że kiedy rzeka staje się symbolem kryzysu, może również stać się symbolem solidarności i współpracy.
Fot. Michał Gołąb
