Miejski Ośrodek Kultury w Żorach zrealizował wyjątkowy projekt pod nazwą „Odciski Pamięci – Żorski Marsz Śmierci”. Inicjatywa, wspierana finansowo przez Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra”, miała na celu upamiętnienie tragicznych wydarzeń związanych z tzw. Marszem Śmierci, który przeszedł także przez Żory.
17 września młodzi uczestnicy projektu wyruszyli na symboliczną wędrówkę historyczną trasą Marszu, niosąc ze sobą gipsowe odlewy butów – symboliczne przedmioty, które odgrywały kluczową rolę w losach więźniów. Podczas II wojny światowej brak obuwia oznaczał dla uczestników przymusowych marszów niemal pewną śmierć.
Jedną z kluczowych postaci, która utrwaliła obraz Marszu Śmierci w Żorach, była Stefania Chmielewska. W swoich wspomnieniach opisała przerażający widok ludzi pozbawionych nadziei, mijających tłumy milczących świadków. „Stałam jak skamieniała godzinami przed szpitalem, patrząc na te bez nadziei, puste oczy przesuwających się ludzkich cieni” – wspomina Chmielewska. Jej opowieść, jak i wiele innych relacji świadków, znalazły się w niemal zapomnianym Informatorze Towarzystwa Miłośników Miasta Żory z 1994 roku. To właśnie te wspomnienia, a nie tylko suche historyczne fakty, stały się fundamentem projektu.
Żorska młodzież, często nieświadoma dramatycznej przeszłości swojego miasta, przemierza na co dzień te same ulice, które kiedyś były świadkiem Marszu Śmierci – jednej z tras przymusowej ewakuacji więźniów z obozu Auschwitz. Projekt „Odciski Pamięci” miał na celu przypomnienie tych wydarzeń i uświadomienie młodszym pokoleniom znaczenia miejsc, które codziennie mijają bez zastanowienia.
Realizacja przedsięwzięcia rozpoczęła się od spotkań z historykiem Janem Delowiczem, autorem książki „Śladem krwi”. Opowiadał on uczestnikom o genezie Marszu Śmierci oraz o ludziach, którzy wówczas przez Żory przechodzili. Ważnym elementem projektu były warsztaty artystyczne, podczas których młodzież tworzyła gipsowe odlewy butów – symbolu upamiętniającego tych, którzy w tragicznym marszu stracili życie.
Finałowy etap projektu odbył się podczas wspólnego przemarszu młodzieży trasą Marszu Śmierci. W trakcie wędrówki uczestnicy odczytywali fragmenty wspomnień świadków tamtych wydarzeń, odwiedzili Muzeum Miejskie w Żorach oraz złożyli hołd ofiarom, składając kwiaty na zbiorowej mogile ofiar Marszu. Młodzi ludzie zostawiali również na trasie symboliczne gipsowe odlewy butów, które miały wzbudzić zainteresowanie przechodniów i skłonić ich do refleksji nad historią miasta.
Relacje i wnioski z całego projektu zostały zebrane i opublikowane w specjalnym folderze, który ma na celu nie tylko dokumentację działań, ale także przekazanie świadectwa tragicznych wydarzeń przyszłym pokoleniom.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. W portalu Dwa Kwadranse każdego dnia piszemy o najważniejszych wydarzeniach z regionu. Bądź na bieżąco! Obserwuj Dwa Kwadranse na Facebooku, Instagramie, platformie X oraz TikToku.
Fot. UM w Żorach
