Jak zbawiennie natura działa na nasz umysł i ciało odczuł z pewnością nie raz każdy z nas. Naukowcy zachęcają do tej formy terapii kusząc długimi spacerami, bezpośrednim kontaktem z fauną i florą rodzimego środowiska.
W zamian za to gwarantując spokój wewnętrzny, szybszy powrót do zdrowia a w konsekwencji długowieczność. Jak się okazało podobne właściwości oferuje również sztuka: jej poznawanie, przebywanie w przestrzeniach oferujących bogactwo form, kolorów i dźwięków wpływa na nas kojąco, wzmacnia nasz układ odpornościowy i pobudza do kreatywnego działania. A co zrobić, jeśli kontakt zarówno z naturą, jak i artefaktami kultury mamy utrudniony? Kiedy stan zdrowia i wymagane zabiegi uniemożliwiają swobodny dostęp do rzeczy, które przynoszą nam rozrywkę i wytchnienie? Na to pytanie spróbowali odpowiedzieć pracownicy Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, którzy we współpracy z Uniwersyteckim Centrum Klinicznym im. Prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach i Śląskim Towarzystwem Muzycznym, organizują „Pogotowie kulturalne”.
– Są takie momenty w życiu każdego z nas, w których jesteśmy ograniczeni fizycznie. Choroba, leczenie i rekonwalescencja są nieodzownym elementem życia. Mierzenie się z nimi pod względem psychicznym nie zawsze jest proste, a aktywny kontakt z kulturą i przyrodą jest dla nas nie tylko wskazany, ale wręcz konieczny – mówi Iwona Mohl dyrektor Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu – dlatego postanowiliśmy dotrzeć z naszą ofertą muzealną właśnie tam, gdzie jesteśmy najbardziej potrzebni. Skoro pacjenci szpitali onkologicznych, z powodu wielogodzinnych sesji w szpitalach i niskiej odporności nie mogą przybyć do muzeum, muzeum przybędzie do nich na oddział przynosząc ze sobą swoje najcenniejsze eksponaty, pokazując i wyjaśniając zagadnienia przyrodnicze, uchylając rąbka tajemnicy o muzealnych pracowniach, magazynach i pracach badawczych. Dodatkowo dzięki współpracy ze Śląskim Towarzystwem Muzycznym chorzy będą mogli wysłuchać koncertów muzyki klasycznej w najlepszym wykonaniu.
„Pogotowie kulturalne” zostało dofinansowane ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura Dostępna i miało swój pilotażowy program w 2019 roku, którego celem było zdiagnozowanie potrzeb i wypracowanie optymalnej drogi współpracy. W ramach wniosków opracowano plan współpracy miedzy instytucją kultury a szpitalem dający optymalne korzyści pacjentom. Niestety wydarzenia związane z aktualna sytuacja epidemiologiczna w kraju mocno pokrzyżowały plany. To jednak nie zniechęciło wszystkich stron do dalszej współpracy.
– Zdecydowaliśmy o kontynuowaniu programu, paradoksalnie jest on w obecnej sytuacji jeszcze bardziej potrzebny pacjentom. Pracujemy w zaostrzonym rygorze sanitarnym, bezpieczeństwo pacjentów oraz personelu stawiamy na pierwszym miejscu, dlatego też nawet kosztem większego nakładu sił z naszej strony, postaramy się dostosować do sytuacji – mówi Joanna Chłądzyńska rzecznik prasowa Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Katowicach. – Taka forma relaksu ma terapeutyczny wpływ na pacjenta i sprzyja jego leczeniu. Wielodniowe, a często wielotygodniowe pobyty w szpitalu będzie można przełamać, chociażby wirtualną wycieczką, warsztatem czy koncertem online. Chcemy pomóc pacjentom otoczyć się pięknem sztuki.
Co to w praktyce oznacza? Muzeum Górnośląskie w Bytomiu i Śląskie Towarzystwo Muzyczne do końca grudnia 2020 roku zorganizuje kilkanaście spotkań kulturalnych dostępnych on-line. Filmy te będą udostępniane sukcesywnie na stronach internetowych, w mediach społecznościowych zarówno instytucji, jak i szpitala, a od listopada dodatkowo zostaną one wprowadzone na przenośny sprzęt i dostarczone tym pacjentom, którzy zmuszeni są dłużej korzystać z hospitalizacji bez możliwości dostępu do internetu. Wśród prezentowanych filmów chorzy będą mogli wybrać tematy związane z przyrodą, sztuką, etnografia historią czy archeologią. Zajrzą również do miejsc na co dzień niedostępnych zwykłym zwiedzającym. Poznają pracownie konserwacji zabytków, podejrzą prace związane z przywracaniem piękna dziełom sztuki oraz tajniki ochrony zabytków archeologicznych pochodzących z wykopalisk. Będą mieli możliwość również zajrzeć do ogromnych magazynów muzealnych i dowiedzieć się więcej o przechowywanych i opracowywanych w nich skarbach. Specjalistyczne pracownie pomogą im zrozumieć ,w jaki sposób naukowcy datują eksponaty a nawet określają ich pochodzenie. Nie zabraknie tez tematów sentymentalnych związanych z tradycją regionu, specyfiką śląskiego domu i stroju. Miłośnicy przyrody będą mogli natomiast poznać mieszkańców Śląskich łąk, lasów i mokradeł lub podziwiać piękno natury na obrazach znakomitych polskich artystów. Dodatkową atrakcja będą z pewnością koncerty muzyki klasycznej odbywające się na wystawach muzealnych w pięknej scenerii . Organizatorzy zapewniają, że muzyka zostanie odpowiednio powiązana z eksponatami w taki sposób, aby dać odbiorcom maksimum doznań estetycznych. Kompozycje klawesynowe zabrzmią na tle ekspozycji przyrodniczych a utwory Debussy’ego zostaną połączone z malarstwem pejzażowym.
W celu zachęcenia pacjentów do korzystania z programu na korytarzach Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego pojawią się wielkoformatowe reprodukcje dzieł z Galerii Malarstwa Polskiego. Chętni będą mogli również bezpośrednio „dotknąć dzieła”, a to za sprawą specjalnie przygotowanej tyflografiki obrazu Stanisława Wyspiańskiego „Portret Wandy Siemaszkowej w stroju scenicznym Panny Młodej”. Praca ta i przygotowana do niej dźwiękowa audiodeskrypcja zostaną udostępnione nie tylko osobom niewidzącym i słabowidzącym, ale również tym, którzy chcą bardziej wyciszyć się i skupić na dziele. A tak różnorodne bodźce (wzrokowe, słuchowe, dotykowe), jak podkreślają organizatorzy, są potrzebne szczególnie w sytuacjach stresowych, kiedy mamy problemy z koncentracją.
Ponadto do pakietu „Pogotowia kulturalnego” zostaną dołączone filmy z serii „Muzeum pod lupą”, czyli oprowadzenia tematyczne po wystawach stałych muzeum: przyrodniczej, etnograficznej i sztuce. W ten sposób pacjenci będą mieli możliwość poznania muzeum w pełni dostosowując kolejność oglądanych filmów do swoich preferencji. Czy wirtualne spotkania z kulturą mogą zastąpić realną wizytę w muzeum? Jak twierdzą organizatorzy na pewno pozwolą utrzymać kontakt, rozbudzić zainteresowania, zajrzeć do muzealnych zakamarków, do pracowni i magazynów, które kryją swoje tajemnice i na co dzień nie są dostępne odbiorcy.
Czy leczenie może być dobrym czasem na szukanie nowych pasji? Taką mają nadzieje organizatorzy „Pogotowia kulturalnego”. Przede wszystkim program ma na celu zmobilizowanie pacjentów w szpitalach do bardziej twórczego, a przez to zdrowego sposobu spędzania czasu a ponadto liczą na to, że ich działania przyniosą chwilę relaksu pacjentom, a przez to pośrednio pomogą w walce z chorobą.
/MAR/
