Rząd wprowadza największą reformę finansów samorządów od dwóch dekad

Rada Ministrów zaakceptowała przełomowy projekt ustawy dotyczącej dochodów jednostek samorządu terytorialnego (JST), który wprowadza gruntowne zmiany w systemie finansowania lokalnych budżetów. W rezultacie tych reform, dochody JST w 2025 roku wzrosną o 24,8 miliarda złotych, a w perspektywie dziesięciolecia będą wyższe o ponad 345 miliardów złotych.

Minister finansów Andrzej Domański, który aktywnie uczestniczył w pracach nad projektem, podkreślił, że jest to najważniejsza reforma finansowa samorządów od ponad 20 lat. „Od początku roku prowadziliśmy intensywne konsultacje ze stroną samorządową, co pozwoliło nam opracować rozwiązania korzystne dla wszystkich jednostek samorządowych, niezależnie od ich wielkości” – stwierdził Domański.

Nowe przepisy mają na celu przede wszystkim stabilizację finansów JST poprzez zwiększenie ich dochodów własnych oraz minimalizację wpływu zmian podatkowych na ich budżety. Dzięki temu samorządy będą mogły lepiej planować swoje wydatki, a także skuteczniej inwestować w lokalny rozwój, w tym realizować projekty w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO).

Istotną częścią reformy jest także wprowadzenie mechanizmów kompensacyjnych dla samorządów posiadających tereny zielone, które generują koszty utrzymania, ale z których korzyści czerpią wszyscy mieszkańcy. Minister Domański zaznaczył, że te zmiany przyniosą nie tylko korzyści finansowe, ale także zwiększą przejrzystość i apolityczny charakter systemu dochodów JST.

Główne założenia reformy obejmują m.in.:

• Wzrost i stabilizację dochodów JST, w tym poprzez podniesienie dochodów własnych.
• Gwarancję wyższych dochodów dla każdego samorządu.
• Zmniejszenie zależności dochodów JST od zmian w systemie podatkowym.
• Włączenie dochodów z podatku zryczałtowanego od przychodów ewidencjonowanych do bazy naliczania udziału JST w PIT i CIT.
• Nowe metody naliczania potrzeb finansowych samorządów, takie jak potrzeby wyrównawcze, oświatowe, rozwojowe, ekologiczne oraz uzupełniające.
• Likwidację obowiązku wpłat „janosikowego” do budżetu państwa oraz wydzielenie miast na prawach powiatu jako odrębnej kategorii JST.
• Uproszczenie rezerw subwencji ogólnej na rzecz jednej, dużej rezerwy.

Reforma ma na celu również wzmocnienie samodzielności finansowej JST, co pozwoli na jakościową zmianę struktury dochodów budżetów samorządowych oraz zakończenie zjawiska subwencjonowania zamożniejszych regionów. W efekcie, środki na potrzeby rozwojowe JST mają wzrosnąć o 245%, z 3,5 miliarda złotych do 8,6 miliarda złotych.

Minister Domański wyraził przekonanie, że te zmiany przyniosą trwałe korzyści dla lokalnych społeczności, pozwalając na lepsze planowanie i efektywniejsze wykorzystanie dostępnych środków, co przełoży się na dynamiczny rozwój gospodarczy w nadchodzących latach.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. W portalu Dwa Kwadranse każdego dnia piszemy o najważniejszych wydarzeniach z regionu. Bądź na bieżąco! Obserwuj Dwa Kwadranse na Facebooku, Instagramie, platformie X oraz TikToku.

Źródło opracowania: Ministerstwo Finansów