Skarbiec Dziedzictwa: Nowy rozdział dla Górnośląskiego Parku Etnograficznego w Chorzowie

Rok 2025 to wyjątkowy moment dla Górnośląskiego Parku Etnograficznego w Chorzowie. W jubileusz 50-lecia istnienia muzeum rusza przełomowa inwestycja – Skarbiec Dziedzictwa, projekt finansowany z Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021–2027. To nie tylko modernizacja infrastruktury, ale też odważna wizja przyszłości – miejsce, gdzie historia spotyka się z nowoczesnością, a tradycja z kreatywnością.

Od ruin po centrum kultury

Na zdegradowanych terenach technicznych Parku Śląskiego, gdzie dziś stoją budynki z przestarzałych i niebezpiecznych materiałów, wkrótce powstanie nowoczesny kompleks o wielofunkcyjnym charakterze. W jego skład wejdą: magazyn studyjny dla kilku tysięcy eksponatów, sale edukacyjne, pracownie konserwatorskie oraz przestrzeń dla mistrzów ginących zawodów i rzemiosła.

– To nie będzie kolejny budynek z cegły i betonu – podkreśla Joanna Bojczuk, członek Zarządu Województwa Śląskiego. – Skarbiec Dziedzictwa stanie się domem dla całego bogactwa kulturowego regionu – śląskiego, zagłębiowskiego i góralskiego. Miejscem, w którym mieszkańcy odnajdą swoje korzenie i poznają historie sąsiadów. Miejscem żywym, otwartym, twórczym.

Nowa jakość muzealnej przestrzeni

Zadaniem Skarbca będzie nie tylko przechowywanie i konserwacja zbiorów (których liczba przekracza 6000), ale również ich udostępnianie w nowoczesnej formie. Eksponaty będą prezentowane podczas pokazów, etnograficznych spacerów, warsztatów edukacyjnych oraz w ramach tzw. „żywej pracowni” – przestrzeni, w której praca konserwatorów będzie widoczna dla odwiedzających.

– Dziś brakuje nam miejsca na rozwój kolekcji, profesjonalną konserwację oraz edukację – mówi Paulina Cius-Górska, dyrektor MGPE. – Dzięki nowemu obiektowi stworzymy przestrzeń, która nie tylko spełni normy konserwatorskie, ale stanie się aktywnym ośrodkiem kultury i rzemiosła.

Wartość inwestycji i wsparcie

Całość inwestycji, wyceniana na ponad 42 miliony złotych, otrzymała wsparcie z Funduszy Europejskich (ponad 29 mln zł). Projekt realizowany będzie w ramach priorytetu „Kultura i turystyka szczebla regionalnego” i wpisuje się w strategię rozwoju turystyki poprzez wzbogacanie oferty czasu wolnego. Skarbiec Dziedzictwa ma przyciągać nie tylko turystów, ale również lokalnych mieszkańców, oferując im nowe przestrzenie edukacji, integracji i rekreacji.

Nie tylko przeszłość – również przyszłość

Skarbiec Dziedzictwa to kolejny krok w stronę przekształcenia muzeum skansenowskiego w nowoczesne centrum kultury partycypacyjnej. Umożliwi prowadzenie działań niezależnych od warunków pogodowych, poszerzy ofertę edukacyjną i stworzy miejsce dla przemysłów kreatywnych. Jego obecność w krajobrazie Parku Śląskiego wpisuje się w międzynarodowe trendy nowoczesnego muzealnictwa, w którym doświadczenie kultury odbywa się „tu i teraz” – przez działanie, uczestnictwo i współtworzenie.

50-lecie MGPE – świętowanie z przytupem

W ramach jubileuszu muzeum przygotowuje liczne atrakcje. Główne obchody odbędą się 25 maja podczas wydarzenia „Dzień Rzemiosła i Rękodzieła”. Hasło? „50 warsztatów na 50-lecie” – i to nie metafora. Na odwiedzających czeka aż 50 pokazów i warsztatów dawnych zawodów: od kowalstwa, przez powroźnictwo i wyplatanie z wikliny, po kaletnictwo i bicie świec pszczelich. Na deser – pokaz uruchomionego wiatraka z Grzawy, który po konserwacji znów stanie się żywym świadkiem dawnej technologii.

Odbędą się także:

• konkurs na najpiękniejszą laurkę dla Muzeum,
• zabawa „Jeśli nie skansen, to co?” – czyli kreatywne poszukiwanie nowej nazwy,
• akcja wspólnego haftowania gigantycznej makatki (efekty będzie można zobaczyć jesienią),
• premiera jubileuszowej publikacji Krzysztofa Bulli „Spacerem przez czas” – przewodnika, albumu i osobistej historii MGPE w jednym.

Konferencja naukowa: „To (nie) jest skansen!”

Jesienią, w dniach 8–10 października, Muzeum będzie gospodarzem ogólnopolskiej konferencji naukowej poświęconej przyszłości muzealnictwa na wolnym powietrzu. Tematyka? Tożsamość, misja, wyzwania – czyli pytania o rolę skansenów w zmieniającym się świecie. Spotkanie ma na celu wypracowanie wspólnych standardów i dobrych praktyk dla muzeów otwartych na przyszłość. Uczestniczyć może każdy – zarówno naukowiec, jak i pasjonat.

(Nie)zwykłe muzeum

Wystawa jubileuszowa „To (nie) jest skansen”, otwierana 25 maja, podsumuje półwiecze działalności MGPE. Opowie o ludziach, którzy je tworzyli, ideach, które je kształtowały, i eksponatach, które nadawały mu unikalny charakter. Zobaczymy nie tylko efekty pracy konserwatorów i badaczy, ale również pamiątki i dary od mieszkańców – tych, którzy traktują muzeum jako część własnej tożsamości.

Fot. Tomasz Żak / UMWS