W Dąbrowie Górniczej, w pobliżu miejsca, gdzie niegdyś wznosiła się synagoga, stanęła nowa tablica edukacyjna. Zainstalowana po zakończeniu rewitalizacji terenu w rejonie Zespołu Szkół Sportowych, ma na celu upamiętnienie istotnego elementu historii miasta. To kolejny krok w ramach projektu Fundacji Brama Cukermana, który ma na celu przywrócenie pamięci o żydowskim dziedzictwie Dąbrowy Górniczej. Wcześniej, w 2008 roku, w miejscu synagogi zainstalowano tabliczkę „Opowieści Nieobecnych”. Nowa tablica, opatrzona tekstem w językach polskim i angielskim, przybliża historię dąbrowskiej synagogi oraz jej znaczenie dla społeczności żydowskiej tego regionu.
Synagoga – serce żydowskiego życia w Dąbrowie Górniczej
Synagoga, która powstała w Dąbrowie Górniczej w latach 1912-1916, była nie tylko miejscem modlitwy, ale również centrum życia religijnego i społecznego tamtejszej społeczności żydowskiej. Wzniesiono ją u zbiegu ulic Miejskiej (dziś Chopina) i Ullmana (Okrzei), a grunt pod budowę ofiarował Berek Fuks. Synagoga stanowiła jeden z najważniejszych ośrodków judaizmu w Dąbrowie, gdzie przed wojną Żydzi stanowili około 15% mieszkańców.
Początkowo dąbrowscy Żydzi gromadzili się w prywatnych domach modlitwy, tzw. sztibłech. Dopiero po wybudowaniu własnej synagogi w 1916 roku, wspólnota żydowska w Dąbrowie Górniczej zyskała godne miejsce do zgromadzeń. W 1910 roku, po wyodrębnieniu samodzielnej gminy, Dąbrowa stała się siedzibą rabina Mojżesza Arona Lewiego, który pełnił swoją funkcję przez ponad 20 lat.
Tragiczny los synagogi
Po wybuchu II wojny światowej, życie żydowskiej społeczności w Dąbrowie Górniczej zostało brutalnie przerwane. 4 września 1939 roku, po wkroczeniu wojsk niemieckich do miasta, synagoga została podpalona. Część budynku uległa zniszczeniu, a reszta została przekształcona w magazyn, w którym gromadzono przedmioty zarekwirowane wysiedlonym mieszkańcom. Po utworzeniu getta, synagoga znalazła się w jego obrębie i stała się częścią dzielnicy żydowskiej (Judenviertel), która funkcjonowała do 1943 roku.
W 1942 roku synagoga stała się miejscem, w którym przetrzymywano Żydów deportowanych do Dąbrowy Górniczej z innych miejscowości. Po likwidacji getta w 1943 roku, większość dąbrowskich Żydów została deportowana do obozu Auschwitz. Z około 7,5 tysiąca osób, które mieszkały w Dąbrowie Górniczej i Strzemieszycach, ocalało jedynie około 200.
Po wojnie: Losy zniszczonej synagogi
Po wojnie, zrujnowany budynek synagogi był wielokrotnie przedmiotem prób adaptacji. Gmina protestancka chciała przejąć budynek na cele religijne, jednak społeczność żydowska nie wyraziła na to zgody. W latach 70. XX wieku władze lokalne pozwoliły na przekształcenie synagogi w warsztat samochodowy. W późniejszych latach obiekt wykorzystywano przez przemysł terenowy, m.in. jako wytwórnię win.
Synagoga została ostatecznie wyburzona 6 października 1981 roku, co stanowiło symboliczne zakończenie pewnego etapu w historii Dąbrowy Górniczej. Zniknięcie tego obiektu było jednym z wielu tragicznych momentów w dziejach miasta. Dziś, dzięki inicjatywom takim jak tablica edukacyjna, pamięć o tej części historii Dąbrowy Górniczej może trwać, a jej ślad nie zostanie zapomniany.
Pamięć o dąbrowskich Żydach
Tablica umieszczona w pobliżu miejsca, gdzie niegdyś stała synagoga, jest ważnym elementem działań mających na celu zachowanie pamięci o dąbrowskiej społeczności żydowskiej. Dzięki takim inicjatywom lokalna społeczność i turyści mogą poznać historię, która przez wiele lat była nieznana lub zapomniana. Upamiętnienie synagogi, jej roli w życiu miasta oraz tragicznych losów jej mieszkańców, to nie tylko powrót do przeszłości, ale również apel o zachowanie pamięci o ofiarach Holokaustu.
Fot tablicy. M. Mazur/ Widok na synagogę z ulicy z okresu II wojny światowej/Archiwum Państwowe w Katowicach
Popularne
Może Ci się spodobać
