Jan Matejko jest bez wątpienia jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów. Malarz, który uwiecznił na płótnie najważniejsze wydarzenia historyczne z dziejów Polski jest znany prawie każdemu w naszym kraju, a jego obrazy „Bitwa pod Grunwaldem”, „Unia Lubelska”, „Hołd Pruski”, Konstytucja 3 Maja” czy „”Kościuszko pod Racławicami”, to panoramiczne, wielopostaciowe kompozycje, na których drobiazgowo odwzorowane zostały historyczne realia – stroje, sprzęty czy detale architektoniczne.
W 2023 roku obchodzimy dwie rocznice związane z wielkim Polakiem – to 185 rocznica urodzin i 130 rocznica jego śmierci. Obecny rok został więc ogłoszony rokiem Jana Matejki, a Muzeum Górnośląskie z tej okazji przygotowało wystawę „Jan Matejko. Prace ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”, którą można oglądać w bytomskiej placówce muzealnej.
Wśród eksponowanych na wystawie prac pojawiły się szkice kompozycyjne odwołujące się do istotnych wydarzeń historycznych, takich jak zawarcie porozumienia pomiędzy Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim w 1569 roku w Lublinie, szkice postaci króla Zygmunta Augusta i jego żony Barbary Radziwiłłówny, akwarelowe studium portretowe oraz szkice do przedstawień związanych z postacią króla Jana Kazimierza Wazy, a także studium postaci – Chmielnicki pod Korsuniem i obraz Wita Stwosza jako dziecko. Interesującą grupę prac Jana Matejki stanowią również projekty realizowane na potrzeby dekoracji wnętrz obiektów sakralnych. Na wystawie zaprezentowana została koncepcja fragmentu polichromii do prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie z przedstawieniem anioła trzymającego wstęgę. W ostatecznych działaniach wewnątrz świątyni, wymagających ogromnego nakładu pracy, schorowany Matejko uzyskał wsparcie swoich uczniów, między innymi Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego. W przestrzeni wystawy pojawił się także projekt do ikonostasu cerkwi św. Norberta w Krakowie ze sceną pokłonu Trzech Króli.
